Pandemia i IV pakiet kolejowy – to dwa hasła, które podsumowują rok 2020 z punktu widzenia Urzędu Transportu Kolejowego. Epidemia koronawirusa spowodował ogromne zmiany w działaniu całego systemu kolejowego, przyniosła spadek liczby pasażerów i nowe wyzwania. Rok 2020 przyniósł też duże zmiany prawne dla kolei. W życie wszedł IV pakiet kolejowy. Praca zdalna nie wpłynęła na jakość obsługi klientów urzędu.

„To był trudny rok dla kolei. Pierwsze miesiące nie zapowiadały kłopotów jakie przyniesie epidemia koronawirusa. Jednak kolej, kolejarze, pracownicy Urzędu Transportu Kolejowego - wszyscy dali radę i pokazali, że można poradzić sobie nawet z tak wyjątkowymi wyzwaniami jakie dostarczył rok 2020” – podsumowuje dr inż. Ignacy Góra, Prezes UTK. 

Bezpieczeństwo w czasie epidemii

Od samego początku stanu epidemii Prezes UTK zaangażowany był w zapewnienie bezpieczeństwa pasażerom i pracownikom kolei, został wyznaczony na koordynatora działań związanych z COVID-19 w systemie kolejowym Na początku marca zorganizował spotkanie z przedstawicielami przewoźników, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz państw sąsiadujących z Polską. Pozwoliło to na szybkie przygotowanie rekomendacji uzgodnionych z GIS. W UTK przygotowano niemal 300 dziennych raportów na podstawie danych przekazywanych z rynku kolejowego, które dotyczyły zapełnienia pociągów, rezygnacji z przewidzianych w rozkładzie połączeń i stwierdzonych zachorowań wśród pracowników przedsiębiorstw kolejowych.

Od początku epidemii UTK zaangażowany był w utrzymanie międzynarodowych połączeń towarowych i koordynował przekazywanie do Straży Granicznej list pracowników kolei, którzy bez kwarantanny mogli przekraczać granice. W trakcie pierwszej fali pandemii odpowiadał również za rozdysponowanie do spółek kolejowych środków ochrony osobistej z zasobów Agencji Rezerw Materiałowych.

Zarówno przedsiębiorcy jak i pasażerowie kolei na stronie internetowej UTK znaleźli aktualne komunikaty dotyczące wytycznych, zaleceń i zmian w prawie związanych ze stanem epidemii. UTK włączyło się w akcję #zawszeNaSłużbie, a w ramach projektu Deklaracji Kultury bezpieczeństwa w transporcie kolejowym powstało [filmowe podziękowanie] dla kolejarzy za ich nieprzerwaną pracę w czasie epidemii.

„Czas epidemii to okres wytężonej pracy w UTK związanej z nową sytuacją. Opiniowaliśmy  wiele rozwiązań prawnych, powstało wiele analiz dotyczących wpływu pandemii na sektor kolejowy, UTK zaangażowany był również w procesie pomocy państwa dla przewoźników kolejowych” – przypomina dr inż. Ignacy Góra.

Bezpieczniejsza kolej

Ze wstępnych szacunków wynika, że miernik wypadków w 2020 r. będzie kształtował się na poziomie 1,9. Czyli na jeden milion poc-km doszło do mniej niż dwóch wypadków. To najlepszy wynik od czasu zbierania statystyk przez UTK.

„Kolej staje się bezpieczniejsza, jednak cały czas dążymy do zmniejszenia niebezpiecznych zdarzeń. Monitorujemy bezpieczeństwie i wskazujemy rynkowi niepokojące trendy i obszary, w których należy podjąć działania. Jestem przekonany, że w tworzeniu bezpieczniejszej kolei pomogą również nowoczesne technologie” – mówi dr inż. Ignacy Góra.

Z inicjatywy Prezesa UTK rozpoczęto testowanie innowacyjnych systemów monitoringu na przejazdach kategorii D. Poza automatycznym wykrywaniem niezatrzymania się przed znakiem „Stop”, urządzenia wyświetlają także komunikaty ostrzegające kierowcę o zbyt szybkim zbliżaniu się do linii kolejowej. Nowe rozwiązania pozwalają na automatyczny odczyt danych z tablic rejestracyjnych pojazdów oraz zdalne przekazanie wybranych informacji do wyznaczonego odbiorcy np. służb które mogą wystawić mandat.

 W trosce o bezpieczeństwo podjął także działania mające doprowadzić do wyposażenia w nowoczesne systemy zabezpieczeń linie kolejowe, na których nie jest planowana zabudowa Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem. Na liniach o mniejszym znaczeniu montowany byłby  ETCS Limited Supervision.

Niemal 150 osób wzięło udział w II Forum Kultury Bezpieczeństwa zorganizowanym przez Urząd Transportu Kolejowego. Spotkanie dla sygnatariuszy Deklaracji Kultury bezpieczeństwa tym razem przeprowadzono w sposób zdalny. Tematem prezentacji i debaty był „Czynnik ludzki w IV pakiecie kolejowym i jego rola w kształtowaniu kultury bezpieczeństwa”. Wydany został także II [Magazyn Kultury Bezpieczeństwa].

Do nauki zdalnej przygotowała się Kampania Kolejowe ABC. Ponad 23 tys. osób pobrało materiały do nauki w domu, prowadzone były lekcje on-line, a bohater Kampanii nosorożec Rogatek namawiał do zasłaniania ust i nosa. Przeprowadzono blisko 500 interaktywnych lekcji w przedszkolach i szkołach podstawowych. W zajęciach wzięło udział ponad 14 tys. dzieci. W sposób zdalny zostało ogłoszone [podpisanie umowy] na finansowanie Kampanii Kolejowe ABC II. Budżet nowego projektu wyniesie 60 mln zł (51 mln zł ze środków europejskich i 9 mln z budżetu państwa).

Zdalnie prowadzone były także [szkolenia] Akademii Bezpieczeństwa Kolejowego. W ramach zewnętrznego bloku - Akademii Wiedzy Kolejowej przeszkolonych zostało 1 166 osób. Prowadzone były również intensywne szkolenia dla pracowników UTK w ramach Akademii Rozwoju Inspektora. Przeszkolono niemal 700 osób, czyli statystycznie każdy inspektor uczestniczył w 10 szkoleniach.

Dla rynku

W pierwszym półroczu 2020 r. wszedł w życie filar rynkowy IV pakietu kolejowego, w drugim półroczu zaś filar techniczny. IV pakiet kolejowy przyniósł dla rynku kolejowego szereg ważnych zmian dotyczących przede wszystkim procedury uzyskiwania jednolitych certyfikatów bezpieczeństwa i zezwoleń na wprowadzenie do obrotu pojazdów kolejowych. Zgodnie z nowymi regulacjami kompetencje do wydawania tych dokumentów w zależności od obszaru działalności i obszaru użytkowania pojazdu, podzielone zostały między Prezesa UTK oraz Agencję Kolejową Unii Europejskiej. Zmianie uległ także sam proces składania wniosków o wydanie jednolitych certyfikatów oraz zezwoleń dla pojazdów. Procedura odbywa się poprzez system informatyczny – OSS (One Stop Shop). Ponadto zmiany dotyczą wprowadzenia zasad gwarantujących niezależność zarządców infrastruktury kolejowej oraz przepisów dotyczących udzielania licencji przewoźnikom i otwartego dostępu.

wydać decyzje o otwartym dostępie krajowym i międzynarodowym. Jestem przekonany, że wydanie tych rozstrzygnięć przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności na torach. Dla przedsiębiorców ważna była również wymagająca ogromu pracy aktualizacja wymagań krajowych dla taboru. Dzięki nowej [„Liście Prezesa”] nie będzie konieczności powtarzania wielu badań przy homologacji taboru”  – stwierdza  Prezes Urzędu Transportu Kolejowego dr inż. Ignacy Góra.

Szczególnym procesem, w którym w 2020 roku zanotowano znaczną liczbę spraw (2 926) były uzgodnienia z zakresu zagospodarowania przestrzennego, w tym m in. projektów decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego takich obszarów jak np. Powiśle w Warszawie czy Bulwary Wisły w Krakowie.

Na potrzeby rynku UTK przygotowało ponad 20 raportów i analiz, które dotyczyły m.in. bezpieczeństwa, wyników przewozowych, punktualności, konkurencji, bocznic czy edukacji kolejowej.

Praca zdalna – Urząd funkcjonuje normalnie

Epidemia koronawirusa wymusiła na wszystkich działania niestandardowe. W pierwszej fazie epidemii Urząd Transportu Kolejowego funkcjonował bez problemu, nawet kiedy ponad 95% załogi pracowało z domu. Znacznie wzrosła liczba spraw załatwianych elektronicznie. W 2020 r. do centrali urzędu wpłynęło 39 087 pism. Jest to liczba porównywalna z 2019 r. Zmieniła się jednak struktura wpływów. Zmniejszyła się liczba pism wysyłanych pocztą tradycyjną, a wzrosła przesyłanych elektronicznie (o prawie 36 %) oraz za pośrednictwem ePUAP (o około 64%). Listów tradycyjnych było mniej o niecałe 7% w porównaniu do 2019 r. Tylko w ciągu ostatnich 3 miesięcy roku różne spotkania zdalne pracowników trwały łącznie ponad 5 tys. godzin.

Nieznacznie wzrosła liczba wniosków o potwierdzenie profilu zaufanego. W 2019 r. było ich 655, a w 2020 – 690.

Działania społecznie odpowiedzialne

Konieczność pracy zdalnej nie zmieniła podejścia do działalności społecznie odpowiedzialnej. W IV [akcji krwiodawstwa] „Kolejowa Kropla Krwi” zorganizowanej przez UTK wzięło udział 40 osób. Została ona przeprowadzona z zachowaniem najwyższych standardów sanitarnych w krwiobusie Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Zebrano blisko 10 litrów krwi. Dla pracowników zorganizowane zostały „Dni zdrowia” w formie on-line. Także dodatkowe spotkania z klientami takie jak „Piątki z UTK” (57 spotkań) były organizowane zdalnie.

W ramach akcji „Zabytki kolejnictwa – ocalić od zapomnienia” przeprowadzona została renowacja i digitalizacja dokumentacji parowozu Ty2-323. Na ten temat powstał również reportaż, którego premiera zaplanowana została na 2021 r.

Infografikę z podsumowaniem ubiegłego roku przygotowaną przez UTK można znaleźć [tutaj].

Źródło tekstu: Utk.gov.pl/Serwis Kolejowy