Unijna polityka w zakresie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) ma na celu stworzenie skutecznej, ogólnounijnej i multimodalnej sieci transportowej. Ostatecznym jej celem jest wypełnienie luk, usunięcie wąskich gardeł i barier technicznych, a także wzmocnienie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej w UE.

Obecna polityka TEN-T opiera się na rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej. Dzięki kilku rewizjom polityka poradziła sobie z rosnącym zapotrzebowaniem na transport, kilkoma rozszerzeniami UE i ewoluującymi wyzwaniami polityki transportowej (np. liberalizacja, normalizacja, innowacje technologiczne). Komisja rozpoczęła obecny proces przeglądu polityki dotyczącej sieci TEN-T w kwietniu 2019 r. od oceny obowiązującego rozporządzenia 1315/2013  oraz otwartych konsultacji publicznych. Konsultacje te odbyły się od kwietnia do lipca 2019 r.

14 grudnia 2021 r. Komisja Europejska opublikowała poprawiony projekt rewizji rozporządzenia 1315/2013. Niektóre z kluczowych elementów dotyczą:

• wprowadzenie nowego pośredniego terminu do 2040 r. w celu przyspieszenia ukończenia głównych części sieci kompleksowej, takich jak niektóre połączenia kolei dużych prędkości (np. Porto-Vigo i Budapeszt-Bukareszt. Te główne części sieci kompleksowej wraz z siecią bazową zwane są „rozszerzoną siecią bazowa”);
• nowe standardy dla połączeń transportowych, takie jak minimalna prędkość 160 km/h dla kolei pasażerskiej i 100 km/h dla towarowego;
• kolej: skrócony czas oczekiwania na przejściach granicznych, dłuższe pociągi towarowe, przewóz samochodów ciężarowych pociągiem po sieci;
• korytarze towarowego transportu kolejowego mają zostać zintegrowane z korytarzami TEN-T w celu utworzenia dziewięciu „europejskich korytarzy transportowych”, które integrują kolej, drogi i drogi wodne.
• zwiększenie liczby terminali przeładunkowych i ich zdolności przeładunkowych, - zapewniony dobry stan żeglugi na śródlądowych drogach wodnych przez minimalną liczbę dni w roku;
• do 2025 r. 424 duże miasta w sieci TEN-T będą musiały opracować plany zrównoważonej mobilności miejskiej, które promują transport bezemisyjny i ekologizację floty miejskiej.

Istotnym postulatem zawartym w projekcie jest wyłączenie systemów sterowania ruchem kolejowym klasy B do 2040 r. Dotyczy to zarówno rozszerzonej sieci bazowej, jak i sieci kompleksowej. Co istotne, jeżeli projekt zostałby uchwalony, byłby to pierwszy prawnie wiążący dokument Unii Europejskiej zobowiązujący państwa członkowskie do wyłączenia systemów klasy B.

Zaprezentowany projekt zmiany rozporządzenia 1315/2013 przewiduje, że sieć bazowa oraz połączenia ostatniej mili do multimodalnych terminali towarowych będzie  wyposażona w ERTMS do 2030 r. 

Wyłączenie systemów klasy B jest kluczowe dla zapewnienia opłacalności inwestycji w ERTMS i możliwości odniesienia korzyści, które ten system daje. Pozostawianie urządzeń systemów klasy B obok ERTMS podraża koszty jego implementacji na pojazdach kolejowych. Zmusza także zarządców do ponoszenia podwójnych kosztów związanych z utrzymaniem systemów klasy B.

Z oceny skutków regulacji przedstawionej przez Komisję Europejską wynika, że wyłączenie systemów klasy B i wdrożenie ERTMS do 2040 r. na całej sieci TEN-T znacząco podniosłoby bezpieczeństwo i interoperacyjność przewozów oraz byłoby prawdziwym przełomem w rozwiązaniu problemów kongestii w kolejowym transporcie towarów. Koszt zaplanowanych inwestycji w ERTMS na całej sieci TEN-T (włączając w to wyposażenie pojazdów w urządzenia pokładowe) szacowany jest na 9,032 mld €. Koszt ten ma być pokryty w 85% ze środków Unii Europejskiej.

Źródło tekstu: utk.gov.pl/Serwis Kolejowy